त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अध्यागमन कार्यालयका ०८१ असोज २३ देखि तिर्थराज भट्टराइले नेतृत्व गरिरहेका छन् । गोरखा, मोरङ जिल्लाको प्रमुख जिल्ला अधिकारी त्यस्तै पञ्चिकरण विभाग र कसूरजन्य सम्पत्ति व्यवस्थापन विभागको महानिर्देशक भएका भट्टराइ हाल अध्यागमन कार्यालयको प्रमुख हुन् उनीसँग विभिन्न सेरोफेरोमा गरिएको कुराकानीको अंशः
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अध्यागमन कार्यालयको प्रमुख भएपछि पछिल्लो समय के कस्ता सुधार भएका छन् ?
विमानस्थलमा पछिल्लो समय विभिन्न सुधार कार्यहरू भएका छन्। यी सुधारहरूले यात्रुहरूको अनुभव सहज बनाउनुका साथै सुरक्षा र कार्यक्षमतामा वृद्धि गरेका छन्। मुख्य सुधारहरू डिजिटल प्रविधिको प्रयोग र स्वचालित प्रणालीको विस्तार, हालै नेपाली ई–पासपोर्ट भएका यात्रुहरूका लागि इलेक्ट्रोनिक गेट जडान गरिएको छ। यसले अध्यागमन प्रक्रियालाई छिटो र स्वचालित बनाउँदै यात्रुहरूको लाइन घटाउन सहयोग पु¥याएको छ। पहिलो चरणमा नेपाली नागरिकका लागि प्रयोगमा ल्याइएको इलेक्ट्रोनिक गेट भविष्यमा विदेशी पर्यटकका लागि पनि उपलब्ध गराइने योजना छ। बायोमेट्रिक भेरिफिकेसन प्रविधि लागू भएको छ । प्रविधिको विकाससँगै बायोमेट्रिक डाटाबेस प्रणालीलाई प्रभावकारी बनाइएको छ। यसले जाली राहदानी, दोहोरो परिचयपत्र प्रयोग जस्ता समस्याहरू नियन्त्रण गर्न मद्दत पु¥याएको छ। अनलाइन भिसा आवेदन प्रणालीको सुधार भएको छ । यात्रुहरूले अन–अराइभल भिसा प्रक्रियालाई सहज बनाउन अनलाइन भिसा आवेदन प्रणाली सुधार गरिएको छ। यसले भिसा प्रक्रिया छिटो बनाउने र अध्यागमन काउन्टरमा लामो लाइनको समस्या कम गर्ने काम गरेको छ। अध्यागमन सेवामा सहजता र यात्रुहरूको सुविधा सुधार भएको छ । यात्रुहरूको संख्या वृद्धि भएको कारण अध्यागमन काउन्टर थप गरिएका छन्। आगमन र प्रस्थान दुवै क्षेत्रमा थप अध्यागमन डेस्क सञ्चालनमा ल्याइएका छन्, जसले यात्रुहरूको प्रतीक्षा समय घटाएको छ। जेष्ठ नागरिक, अपांगता भएका व्यक्तिहरू, कूटनीतिक अधिकारीहरू र वीआईपी यात्रुहरूका लागि फास्ट ट्र्याक सेवा उपलब्ध गराइएको छ। यसले विशेष यात्रुहरूलाई सहज यात्राको अनुभव प्रदान गरेको छ। यात्रुहरूलाई अध्यागमन प्रक्रियाबारे स्पष्ट जानकारी दिन सूचना तथा सहायता कक्ष थप गरिएको छ। बहुभाषी सहायता सेवा उपलब्ध गराएर विदेशी पर्यटकहरूलाई आवश्यक निर्देशन प्रदान गरिन्छ। अध्यागमन निगरानी र शंकास्पद गतिविधि पहिचान प्रणाली लागू गरिएको छ । अध्यागमन क्षेत्रमा सिसिटिभी निगरानी प्रणाली अपग्रेड गरिएको छ । जाली राहदानी, मानव तस्करी, तथा अन्य गैरकानुनी गतिविधि पहिचान गर्न एआई सक्षम निगरानी प्रणाली प्रयोग गरिएको छ। शंकास्पद यात्रुहरूको निगरानी गर्न अन्तर्राष्ट्रिय अध्यागमन निकायहरूसँग प्रत्यक्ष समन्वय भइरहेको छ। अध्यागमन अधिकारीहरूलाई अत्याधुनिक प्रविधिको प्रयोग, अन्तर्राष्ट्रिय अध्यागमन नियम, र यात्रु सेवा सुधार सम्बन्धी तालिम प्रदान गरिएको छ। कर्मचारीहरूको व्यावसायिकता सुधार गर्न इथिक्स ट्रेनिङ समेत सञ्चालन गरिएको छ। मानव तस्करी तथा जाली राहदानी नियन्त्रणमा कडाइ गरिएको छ । अध्यागमन प्रक्रियामा फेस रिकग्निशन प्रणाली जडान गरिएको छ, जसले पहिल्यै अपराधमा संलग्न वा प्रतिबन्धित यात्रुहरूलाई पहिचान गर्न मद्दत गर्छ। अध्यागमन काउन्टरमा पासपोर्ट र भिसा प्रमाणीकरण प्रविधि अपग्रेड गरिएको छ, जसले जाली कागजात पहिचान गर्न सजिलो बनाएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय अपराध नियन्त्रणका लागि इन्टरपोल तथा अन्य अन्तर्राष्ट्रिय अध्यागमन निकायहरूसँग प्रत्यक्ष सूचना आदान–प्रदान प्रणाली स्थापना गरिएको छ। नेपाल प्रहरी र भन्सार विभागसँग समन्वय गरेर लागू औषध तस्करी, अबैध सुन ओसारपसार, र अन्य आपराधिक गतिविधिहरू नियन्त्रण गर्न संयुक्त निगरानी टोली परिचालन गरिएको छ। घुसखोरी तथा अनियमितता नियन्त्रण अभियान गरिएको छ । अध्यागमन प्रक्रियामा पारदर्शिता कायम गर्न कडा अनुगमन तथा उजुरी संयन्त्र लागू गरिएको छ। घुसखोरी वा अनियमित व्यवहारमा संलग्न कर्मचारीहरूलाई कारबाही गर्न स्वचालित प्रणालीमार्फत निगरानी बढाइएको छ। यात्रुहरूलाई अन–अराइभल भिसा शुल्क तिर्न सहज बनाउन क्यूआर कोड स्क्यानिङ प्रणाली मार्फत अनलाइन भुक्तानी सेवा उपलब्ध गराइएको छ। यसले नगद कारोबार कम गर्दै पारदर्शिता बढाउने काम गरेको छ। पछिल्लो समय अध्यागमन कार्यालय, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले यात्रु सेवा सुधार, प्रविधिको प्रयोग, सुरक्षा सुदृढीकरण, तथा पारदर्शिता कायम गर्ने दिशामा महत्वपूर्ण सुधारहरू गरेको छ। डिजिटल प्रणालीको विकास, कर्मचारी दक्षता अभिवृद्धि र सुरक्षासम्बन्धी कदमहरू लागू भएसँगै नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय आगमन–प्रस्थान प्रक्रियामा उल्लेखनीय सुधार भएको छ। भविष्यमा अझै प्रभावकारी सुधार ल्याउन हामी निरन्तर प्रतिबद्ध छौं।

बिज्ञापन

० अहिले अध्यागमन प्रक्रियामा यात्रुहरूले भोग्नुपर्ने प्रमुख समस्याहरू के के छन्?
वर्तमानमा यात्रुहरूले भोग्ने मुख्य समस्याहरू लामो लाइन, अध्यागमन प्रक्रिया ढिलो हुनु, प्रविधिको सीमितता, र कर्मचारीहरूको सीमित संख्या हुन्। दैनिक हजारौं यात्रुहरू आउने हुँदा व्यस्त समयमा अध्यागमन काउन्टरमा ठूलो भीड लाग्ने गर्छ। विशेष गरी पर्यटक सिजनमा यात्रुहरूको संख्यामा अत्यधिक वृद्धि हुने भएकाले प्रक्रिया झन् ढिलो हुन सक्छ। त्यस्तै, अन–अराइभल भिसा प्रक्रियामा कतिपय यात्रुहरू आवश्यक कागजात पूरा नगरी आइपुग्दा थप समय लाग्ने गर्छ। कतिपय यात्रुहरू अध्यागमन नियमबारे अनविज्ञ हुने भएकाले समेत झन्झट उत्पन्न हुन सक्छ। यी समस्याहरू समाधान गर्न हामीले विभिन्न सुधार योजना अगाडि बढाएका छौं।

बिज्ञापन

० अध्यागमन प्रक्रियालाई थप छरितो र प्रभावकारी बनाउन के कदम चालिँदैछ?
यात्रुहरूको सहजताका लागि हामीले विभिन्न सुधारात्मक उपायहरू लागू गर्दैछौं। पहिलो, अध्यागमन काउन्टरको संख्या विस्तार गरिएको छ, जसले गर्दा यात्रुहरूको चाप व्यवस्थापन गर्न मद्दत गर्नेछ। दोस्रो, डिजिटल प्रविधिको उपयोग गर्दै अध्यागमन प्रक्रियालाई छिटो बनाउन काम भइरहेको छ। हामी बायोमेट्रिक भेरिफिकेसन, त्तच् कोड स्क्यानिङ, र भ–न्बतभक जस्ता प्रविधि लागू गर्ने प्रक्रियामा छौं।तेस्रो, यात्रुहरूलाई पूर्वसूचना दिन सूचना केन्द्रहरू स्थापना गर्ने, अध्यागमन प्रक्रियाबारे स्पष्ट जानकारी दिने र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको सेवा प्रवाह गर्न थप कर्मचारी तालिम कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने योजनामा छौं।

० एयरपोर्टमा अध्यागमनका कारण यात्रुहरू लामो लाइनमा बस्नुपर्ने समस्या समाधान गर्न के गरिँदैछ?
यात्रुहरूको लामो लाइन व्यवस्थापनका लागि हामीले निम्न उपायहरू अपनाएका छौंः अध्यागमन काउन्टरको संख्या वृद्धि – व्यस्त समयमा थप काउन्टर सञ्चालन गरिन्छ, जसले यात्रुहरूको चाप कम गर्न मद्दत गर्छ। स्वचालित प्रणालीको प्रयोग – भ–न्बतभक जडान गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाइएको छ, जसले नेपाली ई–पासपोर्ट भएका यात्रुहरूको अध्यागमन स्वचालित रूपमा छिटो हुनेछ। यात्रुहरूको प्रवाह व्यवस्थापन – यात्रुहरूलाई भिसा र अध्यागमन प्रक्रियाबारे पूर्वसूचना दिने, सही लाइनमा लाग्ने व्यवस्थापन गर्ने, र आवश्यक परे थप कर्मचारी परिचालन गर्ने। कर्मचारीको क्षमता अभिवृद्धि – अध्यागमन अधिकृतहरूलाई छिटो, दक्ष र यात्रु–मैत्री सेवा प्रदान गर्न विशेष तालिम दिइन्छ।

बिज्ञापन

० नेपाल आउँने विदेशी नागरिकहरूको संख्या पछिल्लो समय कस्तो छ? कुन देशका नागरिक बढी आउँछन्?
पछिल्लो केही वर्षयता नेपालमा विदेशी पर्यटकहरूको आगमन क्रमशः बढ्दै गएको छ। नेपाल भ्रमण गर्न आउने प्रमुख देशहरू भारत, चीन, अमेरिका, बेलायत, जर्मनी, अष्ट्रेलिया, र कोरिया हुन्। नेपाल प्राकृतिक सौन्दर्य, सांस्कृतिक सम्पदा, धार्मिक स्थल, र पर्वतीय पर्यटनका लागि प्रख्यात छ। विशेष गरी सगरमाथा आधार शिविर ट्रेक, अन्नपूर्ण सर्किट, लुम्बिनी भ्रमण, र साहसिक खेलकुद (प्याराग्लाइडिङ, बन्जी जम्पिङ) को कारण विदेशी पर्यटकहरूको आकर्षण बढ्दै गएको छ।

० अन–अराइभल भिसा प्रक्रियामा देखिएका चुनौतीहरू के के छन्?
अन–अराइभल भिसा प्रक्रियामा विभिन्न चुनौतीहरू छन्, जसमध्ये प्रमुख छन्उच्च चापको बेला ढिलो प्रक्रिया – विशेष गरी पर्यटक सिजनमा यात्रुहरूको संख्यामा अत्यधिक वृद्धि हुँदा भिसा प्रक्रिया ढिलो हुन सक्छ। कागजातको अभाव – कतिपय यात्रुहरू आवश्यक कागजात वा भिसा शुल्कबारे अनभिज्ञ हुने भएकाले प्रक्रिया लामो हुन्छ। प्रविधिको सीमितता – हाल विद्यमान प्रविधि परिष्कृत नभएकाले कतिपय अवस्थामा प्रणाली स्लो हुन्छ, जसले प्रक्रियालाई प्रभाव पार्छ। यी समस्याहरू समाधान गर्न भिसा आवेदन प्रक्रियालाई पूर्ण रूपमा डिजिटलाइज गर्ने र स्वचालित प्रणाली लागू गर्ने योजना अगाडि बढाइएको छ।

० त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट मानव तस्करी वा गैरकानुनी बसाइसराइ रोक्न के कदम चालिएको छ?
मानव तस्करी तथा अवैध बसाइसराइ नियन्त्रण गर्न अध्यागमन कार्यालयले निम्न कदमहरू चालेको छ । कडाइका साथ अध्यागमन जाँच – शंकास्पद यात्रुहरूको कागजात गहिरो रूपमा जाँच गरिन्छ । अन्तर्राष्ट्रिय अध्यागमन एजेन्सीसँग समन्वय – अन्य देशका अध्यागमन निकायहरूसँग सूचनाको आदान–प्रदान गरी शंकास्पद गतिविधिहरू निगरानी गरिन्छ। कर्मचारीलाई विशेष तालिम – अध्यागमन अधिकारीहरूलाई मानव तस्करी तथा अवैध बसाइसराइ सम्बन्धी पहिचान गर्न विशेष तालिम दिइन्छ।

० अध्यागमन कार्यालयका कर्मचारीहरूलाई सेवा सुधारका लागि के तालिम दिइन्छ?
अध्यागमन अधिकृतहरूलाई नियमित रूपमा सेवा सुधार तालिम प्रदान गरिन्छ। यसमा समावेश छन्ः भिसा र पासपोर्ट जाँच गर्ने विधि – जाली कागजात पहिचान गर्न विशेष प्रशिक्षण। यात्रु सेवामा सुधार – यात्रुहरूसँग मैत्रीपूर्ण र व्यावसायिक रूपमा कसरी व्यवहार गर्ने भन्ने तालिम। अन्तर्राष्ट्रिय अध्यागमन कानुन र प्रविधि अपडेट – अध्यागमनसम्बन्धी नवीनतम कानुनी तथा प्रविधिगत ज्ञान प्रदान गरिन्छ।

० भन्सार, प्रहरी र अन्य निकायहरूसँग अध्यागमन कार्यालयको समन्वय कत्तिको प्रभावकारी छ?
अध्यागमन कार्यालय, भन्सार, नेपाल प्रहरी, तथा अन्य सुरक्षासम्बन्धी निकायहरूबीच समन्वय अत्यन्त सुदृढ छ। विमानस्थलको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न यी निकायहरू निरन्तर सम्पर्कमा रहन्छन्। कुनै पनि शंकास्पद गतिविधि देखिएमा सुरक्षाकर्मीहरू तत्काल परिचालन गरिन्छ। भन्सार विभागसँग मिलेर अवैध सामान ओसारपसार रोक्न कडाइ गरिएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय अपराध नियन्त्रणका लागि अध्यागमन विभाग अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा निकायहरूसँग पनि समन्वय गरिरहेको छ।यी सबै प्रयासहरू नेपालमा सुरक्षित, व्यवस्थित र सहज अध्यागमन सेवा प्रदान गर्न केन्द्रित छन्। शंकास्पद गतिविधि देखिएमा सुरक्षाकर्मीहरू तत्काल परिचालन गरिन्छ। भन्सार विभागसँग मिलेर अवैध सामान ओसारपसार रोक्न कडाइ गरिएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय अपराध नियन्त्रणका लागि अध्यागमन विभाग अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा निकायहरूसँग पनि समन्वय गरिरहेको छ। यी सबै प्रयासहरू नेपालमा सुरक्षित, व्यवस्थित र सहज अध्यागमन सेवा प्रदान गर्न केन्द्रित छन्।